Η εκμάθηση γλωσσών ανοίγει νέους ορίζοντες
«Μα δεν την καταλαβαίνω εγώ τη ποίηση», κάποιος μου είχε πει. Φυσικά, και δεν την καταλαβαίνεις. Αν σου μιλήσω στα γερμανικά θα με καταλάβεις; Θα με καταλάβεις, μόνο εφόσον ομιλείς τη γλώσσα. Κι αν δεν καταλαβαίνεις την ποίηση σημαίνει ότι δεν ομιλείς τη γλώσσα της ποίησης. Διότι αυτό ακριβώς είναι η ποίηση: μία γλώσσα που μας βοηθάει να εκφραζόμαστε. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Κι αν πειστείς ότι θα πρέπει να διαβάζεις ποίηση συχνότερα, τότε αξίζει τον κόπο να την μάθεις.
Η εκμάθηση γλωσσών ανοίγει νέους ορίζοντες. Όσες παραπάνω γλώσσες μιλάμε, τόσο εμπλουτίζεται η ικανότητα μας για έκφραση. Ευτυχώς, ο κόσμος μας όπως τον αντιλαμβανόμαστε μέσα στο ανθρώπινο περιτύλιγμα, μια παρέχει μια αξιόλογη ποικιλία γλωσσών που χρησιμοποιούν διαφορετικά εργαλεία. Υπάρχει η γλώσσα της αρμονίας των ήχων στη μουσική, η γλώσσα της αρμονίας των χρωμάτων στη ζωγραφική, η γλώσσα της αρμονίας των λέξεων στην ποίηση, η γλώσσα της αρμονίας των κινήσεων στη γιόγκα… Ένας πνευματικός αναζητητής πρέπει πάντα να αναζητά να μάθει νέες γλώσσες και νέους τρόπους έκφρασης.
Όσο αναφορά τη γλώσσα της ποίησης αξίζει τον κόπο να ειπωθούν στο σημείο αυτό δύο σημαντικές παρατηρήσεις:
Α) Δεν έχουν άδικο αυτοί που θεωρούν τη γλώσσα της ποίησης δυσνόητη. Δυστυχώς, είναι μια πραγματικότητα και κάλλιστα μπορούν να κατηγορηθούν για την πραγματικότητα αυτή, ορισμένοι ποιητές ορισμένων χρονικών περιόδων. Οι πειραματισμοί στην μοντέρνα ποίηση, όπως άλλωστε κι οι πειραματισμοί στην μοντέρνα τέχνη γενικότερα, συχνά οδηγούν σε δυσνόητα αποτελέσματα αμφιβόλου ποιότητας. Απλά πηγαίνετε σε μια γκαλερί μοντέρνας τέχνης και θα καταλάβετε τι εννοώ. Οι καθημερινοί άνθρωποι, λοιπόν, αποξενώθηκαν από την ποίηση επειδή έπαψαν να την καταλαβαίνουν. Το κοινό της ποίησης μειώθηκε. Η ποίηση έφτασε να είναι ένα προϊόν που γράφεται από ποιητές για ποιητές. Δεν θα έπρεπε όμως να είναι έτσι. Η ποίηση, όπως άλλωστε και η φιλοσοφία πρέπει να είναι πνευματικά εργαλεία που συντροφεύουν το πνευματικό ταξίδι όλων των ανθρώπων.
Β) Η ποίηση στην εποχή μας προσφέρεται πολλές φορές ανάμεικτη και με άλλες τέχνες. Δεν είναι λίγες οι φορές που βγαίνοντας από την αίθουσα του κινηματογράφου, έχουμε σχολιάσει «πολύ ποιητική ταινία». Ή δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε απολαύσει τους στίχους ενός τραγουδιού. Στις περιπτώσεις αυτές έχουμε γευτεί την ποίηση ανάμεικτη με άλλες καλλιτεχνικές γεύσεις. Δεν θα πρέπει λοιπόν κάποιος να θεωρεί ότι δεν έχει καμιά απολύτως επαφή με την ποίηση ή ότι δεν την καταλαβαίνει. Δεν είναι έτσι.
Κάνε πιο ποιητικά τα όνειρα σου
Κάνε τα όνειρα σου πιο ποιητικά. Στη κυριολεξία και μεταφορικά. Χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση αυτό; Δεν νομίζω. Όλοι μπορούν να κατανοήσουν την σημασία των ονείρων. Τα όνειρα μας τρέφουν, τα όνειρα μας βοηθάνε να διατηρήσουμε την ελπίδα για το μέλλον. Περιβαλλόμαστε από την κοινοτοπία… Από το τετριμμένο… Φαντάσου, λοιπόν, μια τεράστια καταστροφή αν… τα όνειρα σου ήταν πεζά… κοινότοπα… συνηθισμένα… Δεν θα αισθανόσουν παγιδευμένος; Χωρίς διέξοδο;
Δεν υπάρχει τίποτα πιο συναρπαστικό από τα ποιητικά όνειρα… τα όνειρα που έχουν φαντασία, που είναι γεμάτα περιπέτεια…Τι ονειρεύεσαι όταν πέφτεις για ύπνο; Τι ονειρεύεσαι όταν ξυπνάς το πρωί; Πώς ξεφεύγεις από τη τετριμμένη πραγματικότητα σου; Μια ακόμα συνηθισμένη μέρα ξεκινάει σε ένα γκρίζο γραφείο κι όσο κι αν θέλεις να αλλάξεις μια μίζερη πραγματικότητα που βιώνεις εδώ και χρόνια δεν έχεις τη δύναμη πλέον επειδή σου έχουν στερήσει ακόμα και τη δυνατότητα να ονειρεύεσαι… να ονειρεύεσαι ποιητικά…
Η ποίηση επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα, τον τρόπο που ονειρευόμαστε. Η ποίηση είναι σαν όνειρο και το όνειρο είναι όνειρο μόνο όταν έχει ποιητικότητα. Αισθάνεσαι πεζός; Σε έχουν κατηγορήσει ποτέ ότι είσαι ένας πεζός άνθρωπος που… ότι λέει, ότι κάνει, ότι ονειρεύεται δεν διαφέρει και πολύ από το μέσο όρο; Αν ναι, τότε αδιαμφισβήτητα χρειάζεσαι περισσότερη ποίηση στη ζωή σου.
Η φαντασία είναι διέξοδος
Ένας λόγος για να διαβάζεις ποίηση, που σχετίζεται με τον προηγούμενο. Ωστόσο, όμως διαφοροποιείται. Η ποίηση τρέφει τη φαντασία και η φαντασία είναι διέξοδος. Στην πραγματικότητα η φαντασία είναι ένα από τα πιο σημαντικά διανοητικά εργαλεία (αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι) που μας έχουν δοθεί. Χρειάζεται φαντασία για να αντιληφθούμε το πέραν από μας. Χρειάζεται φαντασία για να δώσουμε σάρκα κι οστά σε ένα έργο, σε ένα δημιούργημα, σε κάτι που πριν δεν υπήρχε. Χρειάζεται φαντασία για να μορφοποιήσουμε τη ζωή μας με τον τρόπο που πάντα ονειρευόμασταν.
Θεωρίες της Νέας Εποχής όπως π.χ. η θεωρία της δημιουργικής νοερής απεικόνισης αναφέρονται στον σημαντικό ρόλο που μπορεί να παίξει η φαντασία στο να αλλάξει κάποιος την εξωτερική του πραγματικότητα. Ανεξάρτητα από το αν πιστεύεις στη θετική σκέψη, κλπ., ένα πράγμα δεν θα αμφισβητούσες ποτέ. Ότι η φαντασία είναι μια δημιουργική δύναμη πέρα από κάθε φαντασία! Για τον λόγο αυτό κάθε τι που τρέφει την φαντασία είναι απαραίτητο στη ζωή μας. Και η ποίηση μπορεί να θρέψει τη φαντασία, ίσως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
Χρειάζεσαι την έμπνευση
Η ποίηση ενεργοποιεί τη φαντασία, το αναλύσαμε ήδη. Η ποίηση κάνει πιο ποιητικά τα όνειρα μας, μιλήσαμε ήδη για αυτό. Η ποίηση εμπνέει. Κι αυτό σχετίζεται, πηγάζει από όλους μαζί τους παραπάνω λόγους. Και η έμπνευση είναι τόσο σημαντική. Χωρίς έμπνευση δεν μπορείς να κάνεις τέχνη… χωρίς έμπνευση δεν μπορείς να ζήσεις ως καλλιτέχνης της ζωής.
Η ποίηση ευαισθητοποιεί. Υπάρχει η έννοια της στρατευμένης ποίησης, που λανθασμένα ορισμένοι έχουν συνδέσει με συγκεκριμένα κινήματα και ιδεολογίες. Κατά τη γνώμη μου, η κάθε ποίηση που είναι αυθεντική είναι και στρατευμένη. Είτε είναι σουρεαλιστική κι ονειρική, είτε ιδεαλιστική. Είτε μιλάει για αγάπη, είτε μιλάει για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή για περιβαλλοντικά προβλήματα, από τη στιγμή που μπορεί να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη σε σχέση με κάποιο προσωπικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό ή συμπαντικό πρόβλημα, μπορεί να θεωρηθεί ως στρατευμένη ποίηση. Κι από τη στιγμή που μπορεί να ευαισθητοποιήσει τότε μπορεί και να εμπνεύσει. Μπορεί να εμπνεύσει για καλλιτεχνική δημιουργία. Μπορεί να εμπνεύσει για ακτιβιστική δράση. Για κάποια αλλαγή στην προσωπική μας τοποθέτηση απέναντι στα πράγματα. Για κάποια αλλαγή στον τρόπο ζωής μας.
Είναι σαν μια όμορφη κοπέλα ντυμένη στα πέπλα
Μα, ναι! Έτσι την απεικονίζω νοερά και για αυτό την έχω ερωτευτεί. Είναι μια σύντροφος ιδανική. Μιλάει μόνο όταν πρέπει. Κι όταν δεν πρέπει, σιωπά. Με παρηγορεί όταν είμαι στις μαύρες μου. Δεν με έχει πληγώσει ποτέ. Δεν είναι απαιτητική. Της αρκεί να την αγαπάς και δεν απαιτεί την αποκλειστικότητα. Της αρκεί να είναι ένα λιμανάκι και να επιστρέφεις σε αυτή.
Μα όταν επιστρέφεις, θέλει να της δίνεσαι ολοκληρωτικά. Θέλει να αφήνεις τα πάντα πίσω. Σκοτούρες και προβλήματα. Ανησυχίες και οτιδήποτε άλλο σε βαραίνει. Και να χάνεσαι στον έρωτα της. Μα αυτό πόσο πολύ σε ανταμείβει. Επειδή όταν έρχεται η ώρα και αναγκάζεσαι για μια ακόμη φορά να απομακρυνθείς από το λιμανάκι σου, αισθάνεσαι πιο δυνατός, πιο ανανεωμένος. Γεμάτος ενέργεια και αισιοδοξία. Επειδή ξέρεις ότι εκείνη θα βρίσκεται πάντα εκεί και θα σε περιμένει να επιστρέψεις. Όταν θα την έχεις ανάγκη. Όταν θα σου έχει λείψει.